Joanna Roman

Aleksandra Mianowska was een gevierde  Poolse toneelspeelster.. Tijdens de nazi-bezetting zat ze in het verzet. Ze hielp Poolse soldaten naar het uitgeweken Poolse leger in het westen te komen, dat vocht voor de geallieerden. Ook hielp ze Joden, waarvoor ze werd geëerd met de titel ‘Rechtvaardige onder de Volkeren’.

Aleksandra Mianowska (meisjesnaam Siwadłowska) werd geboren op 16 juli 1912. Na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog raakte ze betrokken bij liefdadigheidswerk en verzetsactiviteiten. 

Toen nazi-Duitsland in 1939 Polen binnenviel, sloot Aleksandra zich aan bij het Poolse Rode Kruis in Krakau. Daarna werd ze overgeplaatst naar een ziekenhuis in de regio Lublin om te helpen met de registratie van gewonden en doden van de gevechten. Ze hoopte waarschijnlijk informatie te vinden over haar man, die gewond was geraakt toen hij tijdens de Duitse invasie in het Poolse leger diende. Tevergeefs.

Na haar terugkeer in Krakau deed Aleksandra vrijwilligerswerk. Ze werkte als verpleegster in een ziekenhuis voor Poolse gevangenen. Officieel was ze daar als afgevaardigde van het Poolse Rode Kruis, maar onder de schuilnaam “Kama” hielp ze voor het verzet allerlei zieken en gewonden. Andere schuilnamen die ze gebruikte waren Alina Sieprawska en Alina Saciłowska. Aleksandra werd in december 1940 gearresteerd door de Gestapo en bracht zes weken door in de gevangenis van Montelupich, waar ze een later beroemd geworden lied schreef:

Montelupich is zo leuk,

is zo leuk,

Hier zijn is gewoon geweldig,

gewoon geweldig,

In de ochtend, in de avond,

Heizel *), geef ons eten in overvloed

Wie nog nooit in Montelupich is geweest

Zou spijt moeten hebben […]

*) Heizel was de persoon die maaltijden naar de cellen bracht.

Aleksandra werd vrijgelaten uit de gevangenis door tussenkomst van haar vrienden en zette haar liefdadigheidswerk voort in de Centrale Welzijnsraad, éen van de weinige, Poolse, sociale organisaties die door de bezetter werd toegestaan.  Ze ging ook verder met haar verzetsactiviteiten. Aleksandra hielp soldaten van de verzetsbeweging Armia Krajowa (het Binnenlandse Leger) en werkte samen met de Raad voor Hulp aan Joden.

Na de oorlog werkte Aleksandra in Krakau in het  beroemde antiquariaat van Stefan Kamiński. Ze doceerde ook aan de Jagiellonian Universiteit. Ze kwam pas in 1946 achter de dood van haar man – hij was al in 1939 gestorven. Ze is nooit hertrouwd. Nadat ze in 1960 afstudeerde aan de Ludwik Solski Staats Toneelschool in Krakau werd ze theaterregisseur. Aleksandra Mianowska overleed op 9 november 2000.

Giuseppina Sacerdote was een Joodse verzetsvrouw, actief in communistische gewapende verzetsgroepen in Milaan, de Garibaldi Brigades.

Giuseppina Sacerdote werd geboren in Milaan op 31 augustus 1909. Giuseppina was Joods en werd lid van een Italiaanse verzetsbeweging. Haar schuilaam was Pina. 

Vanaf 1944 had Giuseppina de leiding over verschillende delen van de Garibaldi Brigades in de regio Lombardije. Ze behandelde alle rapporten van het provinciale commando, verzamelde en sorteerde berichten en bracht de informatie in één enkel rapport samen dat ze meerdere keren kopieerde en naar andere eenheden stuurde. Ze onderhield ook het dagelijkse contact met het regionale commando, waarvan haar echtgenoot Italo Busetto het hoofd was. 

Giuseppina was moeder van twee kleine kinderen. Ze nam een enorm risico met haar verzetswerk. Ze droeg vaak een tas met een dubbele bodem waarin ze informatie en materiaal verstopte. Als dit zou worden ontdekt, zou heternstige gevolgen hebben.  

Na de bevrijding op 25 april 1945 diende Giuseppina als verbindingsofficier voor het Nationaal Bevrijdingscomité van Noord-Italië.   Het verhaal van Giuseppina Sacerdote is een belangrijk voorbeeld van Joods verzet. In Italië namen Joden individueel deel aan de verschillende verzetsgroepen. Er waren ongeveer duizend actieve Joodse verzetsmensen, de meesten van hen waren partizanenstrijders, maar ze hielden zich ook bezig met illegale pers, of waren actief als arts van het verzet.

Sergio Kasman speelde een cruciale rol in het verzet in Italië en droeg bij aan de bevrijding van politieke gevangenen. Hij werkte samen met Giuseppe Bacciagaluppi. Toen Giuseppe werd gearresteerd, hielp Sergio hem. Een daad waaruit hun hechte vriendschap binnen de verzetsgroep bleek. 

Giuseppe (Nino) Bacciagaluppi, werd geboren in 1905 in Milaan. Hij studeerde techniek aan de Polytechnische School van Milaan en vond een baan als ingenieur in een fabriek voor telefoonapparatuur in Milaan.   

Nino kwam uit een antifascistische familie en sloot zich aan bij het verzet nadat de nazi’s Noord-Italië bezetten op 8 september 1943. Dezelfde keuze maakte Sergio, zoon van een Russische muzikant en een Italiaanse moeder. Sergio vluchtte naar de Ligurische Alpen toen Noord-Italië werd bezet. Hier werd actief in het verzet en ontmoette hij Nino.  

Nino werd het hoofd van de inlichtingendienst van de verzetsbeweging en hielp ontsnapte geallieerde soldaten in Milaan. Sergio werkte nauw met hem samen onder de strijdnaam Marco. Ze organiseerden ontsnappingen de grens over en hielden contact met het Italiaanse verzet en de geallieerde commandanten. Ze organiseerden ook doortochten vanuit Milaan en zorgden voor het verzamelen van fondsen, kleding, medicijnen, wapens, voedsel en valse documenten. 

Na een paar maanden werd Nino verraden en op 4 april 1944 werd hij gearresteerd en naar de San Vittore gevangenis gestuurd, waar hij door de nazi’s werd ondervraagd. Sergio volgde hem op als hoofd van de dienst. Nino wist dat een van zijn verzetsgenoten al naar Zwitserland was gevlucht, dus gaf hij zijn naam aan de nazi’s om hen te laten geloven dat hij bereid was om mee te werken. Zo won hij wat tijd en konden andere verzetsleden – waaronder Sergio – hem en een aantal andere gevangenen uiteindelijk bevrijden uit de San Vittore gevangenis. Nino slaagde erin naar Zwitserland te vluchten waar zijn vrouw en zoon al waren en hier legde hij nauwe contacten met de geallieerde commando’s.

Sergio werd door Ferruccio Parri aangesteld als stafchef van het Milanese pleincommando. Hij organisatie de inlichtingen- en operationele dienst van de verzetsbeweging. Ook maakte hij plannen voor een opstand in Milaan. Parri schreef: “Marco’s baan was verschrikkelijk moeilijk en riskant”. Sergio werd twee keer gearresteerd en later gedood in een hinderlaag van de fascisten in december 1944. Hij kreeg de gouden herinneringsmedaille.

Nino was ondertussen in Zwitserland gearresteerd voor politieke activiteiten die verboden waren voor vluchtelingen. Hij wist weer te ontsnappen en via Frankrijk en Rome bereikte hij in 1945 de bevrijde stad Milaan.

Carlo Travaglini had een Duitse moeder en een Italiaanse vader. Hij was een partizaan (verzetsman)  die als vervalser talloze Italiaanse soldaten wist te redden.

Carlo Travaglini werd in november 1905 in het Duitse Dortmund geboren, waar zijn vader dirigent van een militair symfonieorkest was. Carlo verliet het gezin op achttienjarige leeftijd en had verschillende baantjes om in zijn levensonderhoud te voorzien, terwijl hij literatuur studeerde aan de universiteit. 

In 1935 kreeg Carlo problemen met het naziregime nadat hij een roman had geschreven waarin hij stelde dat “een arme eerlijke Jood precies evenveel waard is als een arme eerlijke christen”. Carlo werd in 1936 gearresteerd en door een speciaal tribunaal veroordeeld tot vier maanden in een concentratiekamp. Na het uitzitten van zijn straf werd hij als “ongewenste buitenlander” uitgezet. Hij verhuisde naar Italië, waar hij zijn militaire dienstplicht vervulde. Hij werd ingedeeld bij het Alpini-korps: troepen die in de bergen actief zijn.

Uiteindelijk vond Carlo een baan als technicus in de autofabriek Magneti Marelliin Milaan. Na de Duitse bezetting van Noord-Italië op 8 september 1943 was het lot van de Italiaanse militairen dramatisch. Honderdduizenden werden naar Duitsland gedeporteerd. Op een dag zag Carlo enkele vrouwen voor Hotel Titanus, dat werd gebruikt door de nazi-leiding. Ze zochten nieuws over hun weggevoerdeechtgenoten. Carlo deed zich voor als Duitser en vroegde nazi-soldaten om informatie. Carlo wist de nazi’s ervan te overtuigen dat het beter was om soldaten in Italiaanse fabrieken te laten werken in plaats van ze te deporteren. Dankzij deze riskante activiteit kon hij veel soldaten redden van deportatie en vele anderen terughalen. Carlo stal ook postzegel s en vervalste documenten om Joden en geallieerde piloten naar Zwitserland te laten vluchten. Op 30 juni 1944 werd hij ontdekt door de nazi’s, maar hij wist te ontsnappen. Hij werd ter dood veroordeeld, maar werd nooit gepakt. Carlo sloot zich aan bij een gewapende verzetsgroep waarin hij tot het einde van de oorlog actief was.

Alfredo Malgeri was de commandant van de Financiële Garde in Milaan. Dit was een militaire politie die financiële criminaliteit aanpakte. Alfredospeelde een belangrijke rol in de Italiaanse verzetsbeweging en de bevrijding van Milaan. 

Alfredo Malgeri werd geboren in Reggio Calabria op 14 augustus 1892. In 1912 trad hij toe tot de Financiële Garde. Hij had een succesvolle carrière. 

In juli 1942 werd Alfredo aangesteld als commandant van de Financiële Garde in Milaan. Nadat denazi’s Noord-Italië hadden bezet, en Mussolini daar namens de nazi’s de leiding kreeg, werd de Financiële Garde niet ontbonden. Alfredo en zijn mannen bleven in functie in Milaan. 

Alfredo legde in het geheim contact met verzetsmensen: partizanencommando’s en het Nationaal Bevrijdingscomité van Noord-Italië. Hij besloot hen te helpen. Onder het bevel van Alfredo hielp de Financiële Garde Italiaanse en geallieerde soldaten die uit gevangenenkampen waren ontsnapt. Ook liet de Garde Joden de grens met Zwitserland oversteken waar en wanneer dat maar mogelijk was en. beschermde  partizanen en Joden tegen razzia’s en vervolging. Alfredo organiseerde daarnaast nepacties tegen partizanengroepen Hij deed alsof hij ze aanviel, maar leverde hen in werkelijkheid geld, wapens en informatie.   

In april 1945 maakte Alfredo afspraken met generaal Raffaele Cadorna van “Vrijwilligers van het Vrijheidskorps”) om de partizanen te steunen in een algemene opstand. De Financiële Garde hadminder dan 450 soldaten tegen naar schatting tienduizenden gewapende fascisten.  

De lokale verzetsleiding in Milaan vroeg Alfredo om het Palazzo della Prefettura di Milano, het paleis waar Mussolini zijn laatste hoofdkwartier had, over te nemen en andere belangrijke gebouwen en fabrieken in de stad in te nemen. Op 26 april om 6.00 uur werd het paleis overgenomen en om 8.00 uur liet Alfredo drie keer het luchtalarm afgaan om zo het signaal te geven dat Milaan bevrijd was. In 2007 werd Alfredo Malgeri postuum onderscheiden met de Gouden Medaille voor Moed van de Financiële Garde met de volgende motivatie: “In een uiterst moeilijke politiek-militaire situatie […] verzette hij zich resoluut en met groot persoonlijk risico tegen de republikeinse fascistische regering en gebruikte de Financiële Garde om de uitzetting van Joden en vervolgden te voorkomen en het verzet bij hun acties te steunen”.